Samen beslissen in de praktijk

Samen beslissen omvat meer dan de afweging van verschillende medische behandelopties. Ook andere levensgebieden en de wensen en voorkeuren van de patiënt wegen mee. Dit project richtte zich op verschillende aspecten van gezamenlijke besluitvorming.

NB: Op 23 mei 2019 houdt oncologienetewerk OncoZON een landelijk symposium over gezamenlijke besluitvorming.

Het effect van samen beslissen is in de OncoZON-regio gemeten bij ruim 200 patiënten met kanker in de palliatieve fase. Het ging om patiënten met borst-, long-, prostaat- of darmkanker. Zij zijn bevraagd voordat zij in de palliatieve fase kwamen en een tweede keer nadat de besluitvorming over de palliatieve zorg had plaatsgevonden. Voorlopige resultaten laten zien dat de overgrote meerderheid van de patiënten vooraf aangeeft zegt (actief) betrokken te willen zijn. Patiënten bij wie de feitelijke besluitvorming overeenkwam met wat zij vooraf hadden aangegeven als de wenselijke gang van zaken, ervoeren hoge kwaliteit van zorg en hoge kwaliteit van leven. Uitbreiding van de eerder ontwikkelde Time Out-procedure naar andere tumorsoorten en andere ziekenhuizen in de regio is voorbereid en gaat in de loop van 2019 van start.

We zijn aan de slag gegaan met het ontwikkelen van een manier om patiënten te laten participeren in het MDO. Persoonlijke aanwezigheid van de patiënt met kanker in het MDO lijkt op dit moment een brug te ver, omdat zorgverleners inschatten dat dat alle partijen te veel tijd kost en dat patiënten minder kennis hebben en meer emotioneel betrokken zijn. We hebben daarom een aanpak ontwikkeld die in de praktijk wel haalbaar is. Het standaard-MDO wordt opgenomen op video, waarna de behandelaar dit, eventueel samen met de verpleegkundig specialist, bespreekt met de patiënt en diens naasten. Dit model zal in 2019in de praktijk worden getest.

De rol van de huisarts in de palliatieve fase is van groot belang. Een eerdere survey onder adherente huisartsen toonde aan dat zij weinig betrokkenheid ervaren. Zolang er tumorgericht behandeld wordt, is de patiënt vooral in het ziekenhuis onder behandeling en huisartsen participeren niet in het MDO, ook niet als de patiënt in de palliatieve fase terechtkomt. We voerden een pilotproject uit waarbij huisartsen de mogelijkheid geboden werd om in het palliatieve MDO in te bellen. Hiertoe werden zij tijdig op de hoogte gesteld dat de betreffende patiënt besproken zou worden en dat zij daar op een afgesproken tijd telefonisch aan deel konden nemen. In een periode van 6 maanden zijn 165 betrokken huisartsen hiertoe uitgenodigd. In 36 gevallen leidde dat tot deelname van de huisarts aan het MDO. Afwezigheid, drukte, onbekendheid en geen behoefte werden genoemd als redenen om niet van dit aanbod gebruik te maken. De huisartsen die wel participeerden waren in het algemeen enthousiast en de bijdrage van de huisarts werd door de andere deelnemers aan het MDO als positief beschouwd. Deze aanpak wordt voortgezet en uitgebreid naar andere ziekenhuizen binnen OncoZON.

Vanuit dit project is ten slotte bijgedragen aan het integreren van kennis over gezamenlijke besluitvorming in e-learning voor zorgverleners bij mammacarcinoom, die dient als opstap naar ontwikkeling van een e-learning-module voor zorg in de palliatieve fase. Het is de bedoeling dat deze module na verdere ontwikkeling en evaluatie in meerdere ziekenhuizen in de regio wordt ingezet.

In een voorgaand project zijn mogelijke scenario’s voor gezamenlijke besluitvorming ontwikkeld in samenspraak met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) en het Nederlands Huisarten Genootschap (NHG). Download hieronder het eindrapport van het project Time out en shared decision making.